In de Haagse politiek draait het vaak om beelden en beloftes, maar bij D66 botst dat nu pijnlijk met de werkelijkheid. De formatie sleept voort en de analyse van Wouter de Winther over D66 legt de vinger op een zere plek die niet genegeerd kan worden.
In deze blog met D66 als primair zoekwoord lees je hoe het misging, waarom dat ertoe doet en wat er op het spel staat voor iedereen die goed bestuur belangrijk vindt.
De formatie onder druk
De formatie begon onder leiding van Rob Jetten met veel zelfvertrouwen, maar raakte vrijwel meteen in een neerwaartse spiraal. Volgens De Winther begon D66 met grote woorden over bestuur en vernieuwing, terwijl de praktijk een heel ander beeld liet zien.
Het resultaat: onrust, wantrouwen en een proces dat stagneert. De kans op een stabiele coalitie is kleiner geworden doordat de verhoudingen met rechtse partijen zijn verslechterd.
Het vertrouwen is niet alleen beschadigd, het lijkt zelfs verdampt, en dat werkt verlammend. Als je dacht dat het na een valse start wel zou herstellen, blijkt dit juist een voorbode van meer problemen te zijn.
Idealisme of ijdelheid
Nog geen twee jaar geleden presenteerde D66 onder Sigrid Kaag het verhaal van ’nieuw leiderschap’. Er werden woorden gesproken over empathie, verbinding en morele vernieuwing.
De Winther stelt nu dat die vlag vooral de lading van Haagse zelfgenoegzaamheid dekte. Wat zich ontvouwt, is volgens hem oude politiek in een nieuw jasje.
D66 spreekt de taal van het geweten, maar valt terug in een toon die uitstraalt: wij weten het beter. De woorden zijn warm, de praktijk kil – dat spanningsveld laat zich niet meer wegpoetsen.
Hans Wijers en de informateursrol
De informateur hoort partijen bij elkaar te brengen, niet de koers van één partij te versterken. In dit dossier is Hans Wijers juist het symbool geworden van partijdige inzet.
De Winther beschrijft hoe de schijn van neutraliteit werd ingeruild voor een duidelijk gekleurde lijn. Gelekte berichten maken zichtbaar dat ’over links’ de voorkeur had, met D66 en GroenLinks-PvdA als zwaartepunt.
Ook zou JA21 bij voorbaat buitenspel gezet moeten worden, wat het beeld van onpartijdigheid wegvaagt. Daarmee werd de formatie niet geholpen, maar ontregeld.
De uitglijder die bleef hangen
Een privéopmerking van Wijers over Dilan Yesilgöz als ’de feeks van de VVD’ zette extra druk op de ketel. De Winther laat zien hoe zo’n kwalificatie schuurt met het morele verhaal dat D66 voert.
Het gaat niet om één losse opmerking, maar om wat die onthult over de cultuur erachter. Als een partij zich profileert met respect en inclusie, dan doet zo’n uitspraak extra pijn.
Je kunt niet tegelijk de lat hoger leggen voor anderen en er zelf onderdoor lopen. Het gevolg: nog meer scepsis, ook bij kiezers die juist op waarden stemden.
Jettens timing en toon
Volgens De Winther gedroeg Rob Jetten zich alsof hij al in het Torentje zat, terwijl de formatie nog kraakte in de voegen. Zijn bezoek aan Groningen na de aardbeving werd gezien als een staatsmanachtig moment, maar riep ook vragen op over ijdelheid.
Het gebaar lijkt groter dan de basis die hij politiek heeft opgebouwd. Dat is precies de kern van de kritiek: aanspraak op leiding geven zonder het fundament te leggen.
Als de toon te vroeg te groot wordt, raakt de boodschap de grond niet. En in formatie-tijd straft Den Haag dat genadeloos af.
Geloofwaardigheid staat op het spel
De Winther schetst een breder patroon: een partij die zichzelf graag ziet als moreel kompas, maar in de praktijk hard en denigrerend kan opereren. Dat contrast maakt het moeilijk om vertrouwen vast te houden, zeker na de berichten rond Wijers.
Het morele masker brokkelt af, en dat is zichtbaar tot in de achterban. Wanneer je jezelf neerzet als tegenwicht tegen cynisme, kan één cynische blik achter de schermen jaren van opbouw onderuithalen.
Het signaal naar andere partijen is nu: pas op, er wordt met twee monden gesproken. En dat straalt af op de hele formatie.
De belofte van vernieuwing
D66 wilde onder Jetten een frisse start maken en afstand nemen van de hooghartige uitstraling. Die ambitie kreeg een breuklijn toen Wijers vertrok en de formatie stokte.
De Winther concludeert dat de glans van de beloofde koerswijziging weg is. In plaats van een nieuwe bladzijde te openen, ligt de bladzijde vol krassen.
Zonder regie en zonder zichtbaar resultaat blijft alleen de claim van vernieuwing over. En een claim zonder bewijs slijt snel in het politieke geheugen.
Relaties met andere partijen
De verhouding met rechtse partijen is beschadigd, en dat maakt elke vervolgstap ingewikkelder. Waar bruggen nodig waren, zijn nu barsten geslagen.
Zo verdampt de ruimte voor een werkbare meerderheid. Tegelijk komt de linkse samenwerking onder druk omdat het beeld van sturen en forceren aan die kant kleeft.
Wie voelt dat er spelletjes gespeeld worden, haakt af of gaat harder onderhandelen. De formatie hobbelt daardoor van irritatie naar impasse.
Terugkerend patroon bij D66
De Winther plaatst dit in een langere lijn bij D66: telkens wisselt de verpakking, niet de reflex. Onder Pechtold draaide het om uitstraling, onder Kaag om morele verheffing, en nu rond Jetten lijkt ijdelheid de valkuil.
De constante is een zekere distantie tot de kiezer. Dat gevoel van dedain doet de partij steeds opnieuw struikelen, zegt hij.
Wie niet luistert, verliest aansluiting, ook als de plannen degelijk lijken. En als die afstand blijft, dan wordt elke volgende leider sneller gewogen en lichter bevonden.
Waarom dit Nederland raakt
Dit gaat niet alleen over partijpolitiek; het raakt de vraag of het land bestuurd kan worden. Met uitdagingen rond wonen, migratie, koopkracht en energie is tijd kostbaar.
Elke week die wegvloeit aan ruzies en reputaties is een gemiste kans. De Winther stelt de scherpe vraag of de formatie nog draait om het land of om de macht van D66.
Als het laatste de boventoon voert, is de uitkomst voorspelbaar: meer herhaling dan verandering. En de rekening daarvan komt altijd bij de samenleving terecht.
Wat blijft hangen
De slotsom is hard: D66 beloofde orde te brengen, maar vergrootte de verwarring. Jetten wilde leiden, maar verloor greep.
De verhoudingen zijn verziekt nog voordat er afspraken op papier staan. Wie de balans opmaakt, ziet een partij die struikelt over eigen hoogmoed.
De façade van vernieuwing houdt geen stand als de praktijk anders laat zien. Of, zoals De Winther het samenvat: veel beloofd en niets geleverd.
FAQ
Wat bedoelt Wouter de Winther met de D66-crisis?
Hij beschrijft hoe de formatie onder Rob Jetten snel in chaos veranderde, met beschadigde verhoudingen en afbrokkelende geloofwaardigheid als gevolg.
Waarom speelt de informateur Hans Wijers zo’n grote rol in deze analyse?
Omdat zijn vermeende partijdigheid en denigrerende opmerking richting Dilan Yesilgöz symbool staan voor het spanningsveld tussen D66’s waarden en de praktijk.
Hoe raakt dit de kansen op een coalitie?
Vertrouwen met rechtse partijen is volgens De Winther verdampt, waardoor de formatie stagneert en een stabiel kabinet verder weg lijkt dan aan het begin.
Wat zegt de analyse over Rob Jettens leiderschap?
Jetten wordt neergezet als iemand die zich al premier waant zonder het politieke fundament daarvoor te bieden, wat het beeld van ijdelheid versterkt.
Waarom is dit relevant voor Nederland als geheel?
Omdat de formatie vastloopt terwijl grote vraagstukken wachten, en politieke spelletjes zo kostbare tijd wegnemen die nodig is voor oplossingen.
Bron: De Telegraaf
