Het politieke landschap in Nederland staat op scherp. De vraag of de PVV van Geert Wilders moet worden uitgesloten van kabinetsdeelname verdeelt het land in twee kampen. Een recent onderzoek onder meer dan 3.400 Nederlanders laat zien hoe diep deze kloof inmiddels is.
Volgens de peiling van Hart van Nederland, uitgevoerd op 24 en 25 oktober, vindt 49 procent van de Nederlanders het terecht dat andere partijen niet met Wilders willen samenwerken. 47 procent noemt het juist onterecht dat de PVV wordt buitengesloten. Slechts 4 procent heeft geen mening.
Die cijfers laten zien wat velen al aanvoelden: Nederland is niet alleen politiek versplinterd, maar ook mentaal verdeeld.
De uitslag van het onderzoek: een land in twee helften
De resultaten tonen een land dat letterlijk in tweeën is gesplitst. Voorstanders van uitsluiting beroepen zich op morele en principiële redenen — met name vanwege de standpunten van de PVV over islam, migratie en de rechtsstaat.
Tegenstanders vinden het juist ondemocratisch dat een partij die in de peilingen steevast bovenaan staat, structureel wordt geweerd van de onderhandelingstafel.
Het onderzoek stelt de centrale vraag: is het terecht om de PVV uit te sluiten bij de kabinetsformatie?
De antwoorden zijn opvallend evenwichtig verdeeld, wat betekent dat er geen maatschappelijk draagvlak is voor één duidelijke koers. Wat Den Haag ook besluit, de helft van Nederland zal het er niet mee eens zijn.
Politieke leiders trekken harde lijnen
Tijdens Het Debat van Nederland op SBS6 maakten verschillende lijsttrekkers nog eens duidelijk dat ze geen samenwerking met Wilders zien zitten. Onder anderen Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Henri Bontenbal (CDA) en Dilan Yeşilgöz (VVD) sloten kabinetsdeelname van de PVV expliciet uit.
De argumenten verschillen per partij. Timmermans noemt de uitsluiting “een principiële kwestie”, waarbij hij verwijst naar uitspraken van Wilders over moslims en religieuze vrijheid.
Bontenbal en Yeşilgöz noemen vooral bestuurlijke betrouwbaarheid als reden. Zij herinneren aan het kabinet-Rutte I, waarin de PVV via een gedoogconstructie samenwerkte met de VVD en het CDA. Toen Wilders zich destijds terugtrok, viel het kabinet. Volgens hen is dat een waarschuwing voor herhaling.
“Je kunt geen stabiel bestuur vormen met iemand die bij de eerste storm het anker losgooit,” zei Yeşilgöz eerder.
Wilders slaat terug
Geert Wilders reageerde fel op de uitspraken van zijn politieke tegenstanders. Volgens hem is de term ‘onbetrouwbaar’ een smoes om zijn partij structureel uit te sluiten van macht.
Hij stelt dat de PVV destijds terecht opstapte omdat het kabinet-Rutte I weigerde in te grijpen in de oplopende immigratiecijfers. “Wij kozen voor onze principes, niet voor de macht,” aldus Wilders.
De PVV-leider wijst erop dat miljoenen Nederlanders op zijn partij stemmen en dat het weigeren van samenwerking een vorm van democratische minachting is. “Als de stem van de kiezer keer op keer wordt genegeerd, waarom zouden mensen dan nog vertrouwen hebben in de politiek?”
Verdeeldheid binnen de VVD
Binnen de VVD zorgt de discussie voor toenemende spanning. Uit dezelfde peiling blijkt dat 52 procent van de VVD-kiezers het onterecht vindt om Wilders uit te sluiten. Tegelijkertijd steunt 46 procent partijleider Yeşilgöz in haar lijn om niet met de PVV in zee te gaan.
Die verdeeldheid maakt de positie van de VVD uiterst wankel. De partij balanceert tussen twee werelden: aan de ene kant de traditionele, gematigde achterban; aan de andere kant de rechtse kiezers die dreigen over te lopen naar PVV, BBB of JA21.
Binnen de partijtop heerst de angst dat een samenwerking met Wilders de VVD op lange termijn zou schaden, maar er is ook vrees dat het niet samenwerken leidt tot massaal kiezersverlies.
Yeşilgöz bevindt zich in een politiek mijnenveld. Elke uitspraak kan haar de steun van een deel van haar achterban kosten.
Links versus rechts: twee Nederlanden
De peiling laat een duidelijke scheidslijn zien. Hoe verder men op de politieke schaal naar links kijkt, hoe groter de steun voor uitsluiting van de PVV.
GroenLinks-PvdA: 93% vindt uitsluiting terecht
D66: 81%
CDA: 72%
Aan de rechterkant van het spectrum zien we het tegenovergestelde:
PVV: 99% vindt uitsluiting onterecht
FVD: 99%
BBB: 84%
JA21: 81%
De cijfers onderstrepen hoe diep Nederland is gepolariseerd. Waar vroeger coalities werden gevormd op basis van pragmatische samenwerking, lijkt het politieke midden steeds meer verdwenen.
Wat staat er nu op het spel?
De uitsluiting van de PVV heeft niet alleen symbolische waarde — het heeft directe gevolgen voor de formatie. Een stabiel meerderheidskabinet zonder de PVV lijkt bijna onmogelijk te vormen.
Een regering met GL-PvdA, VVD, CDA en D66 zou theoretisch een meerderheid kunnen hebben, maar inhoudelijk liggen de standpunten op cruciale dossiers als migratie, energie en financiën mijlenver uit elkaar.
De kans is groot dat Nederland opnieuw belandt in een minderheidskabinet of in een coalitie die afhankelijk is van losse akkoorden per thema — een fragiele constructie die zelden lang standhoudt.
Aan de andere kant vrezen partijen die wél samenwerking met de PVV overwegen dat hun morele geloofwaardigheid op het spel staat. Het is daarmee een keuze tussen principiële grenzen en bestuurlijke noodzaak.
De strategische puzzel voor de VVD
Voor de VVD wordt de komende periode beslissend. De partij moet kiezen tussen twee risicovolle paden:
Vasthouden aan uitsluiting van Wilders, met het risico dat kiezers zich massaal afkeren en overstappen naar de PVV of BBB.
De deur op een kier zetten, wat kan leiden tot interne verdeeldheid en reputatieschade binnen het politieke establishment.
Welke keuze Yeşilgöz ook maakt, ze zal de gevolgen voelen. En dat maakt de VVD een cruciale speler in de komende formatie.
Een land zonder richting
De cijfers van het Hart van Nederland-onderzoek schetsen een somber beeld: Nederland is een land zonder duidelijke meerderheid, zonder eenduidige richting.
Links noemt samenwerking met de PVV onacceptabel. Rechts ziet uitsluiting als een affront tegen de democratie.
Het politieke midden, ooit de plek waar compromissen werden gesloten, is veranderd in een niemandsland. Niemand lijkt nog bereid water bij de wijn te doen.
Nieuwe verkiezingen als laatste redmiddel?
Als partijen vasthouden aan hun huidige standpunten, lijkt de kans op een stabiel kabinet minimaal. Steeds vaker klinkt de roep om nieuwe verkiezingen, mocht de formatie opnieuw vastlopen.
Politieke analisten waarschuwen echter dat dit slechts uitstel van de chaos zou zijn. De verhoudingen in Nederland zijn inmiddels zó gepolariseerd, dat nieuwe verkiezingen waarschijnlijk dezelfde uitkomst zouden opleveren — of zelfs een nog sterkere positie voor de PVV.
Een mogelijke oplossing ligt in een minderheidsregering met gedoogsteun, maar dat vraagt om politieke volwassenheid die momenteel ver te zoeken is.
Een verdeelde toekomst
De discussie over de uitsluiting van de PVV raakt aan de kern van de Nederlandse democratie. Gaat het om het bewaken van principes of om het respecteren van de wil van de kiezer?
Voor beide kampen is het antwoord helder, maar voor het land als geheel betekent deze verdeeldheid dat stabiliteit ver te zoeken is.
Wat de komende weken duidelijk zal worden, is of politieke partijen in staat zijn hun verschillen te overbruggen. Zo niet, dan lijkt Nederland opnieuw af te stevenen op politieke chaos — en misschien zelfs op nieuwe verkiezingen.
Wat begon als een principiële discussie over samenwerking, is uitgegroeid tot een existentiële vraag voor het hele land: hoe verenig je democratische wil met morele grenzen?
Dat antwoord zal de komende maanden bepalen hoe Nederland verder gaat – of vast blijft zitten in een vicieuze cirkel van verdeeldheid en wantrouwen.
FAQ
Wat is de oorzaak van de verdeeldheid over de PVV in Nederland?
De bevolking is ongeveer gelijk verdeeld in hun mening over het al dan niet uitsluiten van de PVV in kabinetsformaties, wat tot polarisatie leidt.
Waarom willen bepaalde partijen geen samenwerking met de PVV?
Bepaalde partijen hanteren principiële redenen en twijfels over de betrouwbaarheid van de PVV als basis voor hun afwijzing.
Wat zijn de gevolgen voor de VVD als ze de PVV uitsluiten?
Door de PVV uit te sluiten, riskeert de VVD het verlies van kiezers aan partijen zoals de PVV zelf, BBB of JA21, en speelt een interne discussie een rol bij de keuze om eventueel van koers te veranderen.
Hoe kan uitsluiting van de PVV leiden tot politieke spanningen?
Het feit dat een meerderheid zonder de PVV moeilijk te vormen is, brengt spanningsvolle scenario’s met zich mee voor stabiele regeringen.
Kan de huidige patstelling tot nieuwe verkiezingen leiden?
Hoewel het onzeker is, is er door de huidige verdeeldheid wel degelijk een verhoogd risico op nieuwe verkiezingen.
Bron: Hart van Nederland
