Het griepseizoen lijkt dit jaar een onverwachte wending te nemen. Terwijl veel huishoudens nog midden in de voorbereidingen voor Sinterklaas en kerst zitten, waarschuwen internationale gezondheidsinstanties voor een opvallend vroege en sterk oplopende griepactiviteit.
Niet alleen begint het seizoen weken eerder dan normaal, er is ook een nieuwe virusvariant opgedoken die in heel Europa nauwlettend wordt gevolgd.
Volgens het Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) is de situatie dit jaar uitzonderlijk. Vooral het Verenigd Koninkrijk ziet nu al een forse stijging in het aantal besmettingen, een ontwikkeling die vaak snel doorrolt richting Nederland.
Het RIVM bevestigt dat de gebruikelijke waarschuwingssystemen eerder rood kleuren dan in andere jaren, en dat vooral de nieuwe zogeheten k-variant voor extra aandacht zorgt.
Vroege griepgolf zorgt voor onrust bij deskundigen
Normaal gesproken komt de jaarlijkse griepgolf pas echt op gang nadat de feestdagen achter de rug zijn. Januari en februari zijn traditioneel de maanden waarin de meeste besmettingen worden gemeld. Dit jaar loopt alles anders.
In het Verenigd Koninkrijk stijgt het aantal griepgevallen nu al opvallend snel, en dat is volgens virologen vaak een voorbode van wat Nederland staat te wachten.
Het RIVM herkent dezelfde patronen: de griep begint vaker in West- en Zuid-Europa, waarna het virus zich richting het noorden verspreidt. Die beweging zien we elk jaar, maar dit jaar lijkt het proces weken naar voren geschoven.
Dat is extra opmerkelijk omdat er nog geen echt winterweer is geweest. Koude temperaturen zorgen normaal voor extra verspreiding, maar zelfs zonder die winterprikkel schieten de cijfers omhoog.
Volgens Adam Meijer, griepexpert bij het RIVM, is het daardoor zeer waarschijnlijk dat Nederland binnen enkele weken al een forse griepgolf te verwerken krijgt. Als dat gebeurt, ligt de piek drie tot vier weken eerder dan gebruikelijk, iets wat in de afgelopen jaren nauwelijks is voorgekomen.
Nieuwe k-variant zorgt voor extra zorgen
Alsof een vroeg griepseizoen nog niet genoeg onrust veroorzaakt, melden laboratoria nu ook een toename van de k-variant. Deze mutatie van het H3N2-virus verspreidt zich snel in verschillende Europese landen en wordt ook in Nederland steeds vaker gedetecteerd.
De vraag die boven de markt hangt: hoe gevaarlijk is deze variant, en in hoeverre beschermt de huidige griepprik nog?
Uit laboratoriumonderzoek met antistoffen blijkt dat het vaccin weinig reactie geeft op de k-variant. Dat lijkt een slecht teken, maar volgens virologen is dit niet automatisch reden tot paniek.
De testresultaten komen namelijk uit onderzoek met fretten, een standaardmodel voor griepstudies. Mensen zijn hun hele leven al blootgesteld aan verschillende griepvirussen, waardoor hun immuunsysteem veel breder getraind is dan dat van proefdieren.
Dat biedt een basisniveau aan bescherming, al blijft het afwachten hoe het virus zich in de praktijk gedraagt. De klachten lijken vergelijkbaar met eerdere varianten, maar vooral ouderen en kwetsbaren kunnen er zieker van worden, met een kans op extra ziekenhuisopnames.
Vroege golf door nieuwe variant? Nog geen zekerheid
Het lijkt verleidelijk om de snelle verspreiding en vroege seizoensstart volledig toe te schrijven aan de k-variant, maar volgens het RIVM is dat niet zo eenvoudig. Griepvirussen gedragen zich grillig en laten zich moeilijk voorspellen.
Soms zorgt een mutatie voor grote problemen, soms valt het effect in werkelijkheid mee. De huidige data tonen vooral dat de variant zich snel verspreidt, niet per se dat deze agressiever is dan eerdere varianten. Toch houden deskundigen rekening met de mogelijkheid dat de k-variant een rol speelt in de vroege start van het seizoen. De onzekerheid blijft groot, en daarom wordt de situatie nauwlettend gemonitord.
RIVM doet dringende oproep: haal de griepprik als je risico loopt
Ondanks alle onzekerheden blijft het advies vanuit het RIVM duidelijk: wie tot een risicogroep behoort, wordt dringend opgeroepen om de griepprik te halen.
Mensen met een kwetsbare gezondheid, ouderen, zwangeren en mensen met bepaalde aandoeningen lopen een grotere kans op complicaties. Voor hen kan een griepvariant zoals deze extra gevaarlijk zijn.
De effectiviteit van de griepprik wordt gemiddeld geschat op 30 tot 40 procent bij volwassenen. Dat klinkt wellicht laag, maar ook een gedeeltelijke bescherming kan het verschil maken tussen milde klachten en een ziekenhuisopname.
Daarnaast helpt vaccinatie om de verspreiding in de samenleving te vertragen, waardoor de druk op de zorg beperkt blijft.
Adam Meijer benadrukt dat iedere vorm van bescherming telt. Zelfs als het vaccin de k-variant minder goed blokkeert, zorgt het nog steeds voor een beter voorbereid immuunsysteem en vaak een milder ziekteverloop.
Wat betekent dit voor Nederland in de komende weken?
Alles wijst erop dat Nederland zich moet voorbereiden op een griepseizoen dat eerder begint, sneller oploopt en mogelijk zwaarder uitpakt dan gemiddeld.
De komende weken worden cruciaal: dan wordt duidelijk hoe snel de besmettingen oplopen en hoe prominent de k-variant in Nederland aanwezig is.
De verwachting is dat vooral ouderen, kwetsbaren en mensen met een verminderde weerstand extra voorzichtig moeten zijn. Voor de meeste mensen zal de griep vergelijkbaar verlopen met eerdere jaren, maar de drukte op huisartsenposten en ziekenhuizen kan hoger worden dan normaal als het virus vroeg en hard toeslaat.
Wat in ieder geval vaststaat: dit wordt geen standaard griepseizoen. De combinatie van een vroege start, een nieuwe variant en mogelijke beperkingen van de griepprik maakt van 2025 een periode waarin gezondheidsdiensten alert moeten blijven — en waarin Nederlanders zelf een belangrijke rol spelen door op tijd maatregelen te nemen.
FAQ
Wat is de nieuwe virusvariant waarover het RIVM spreekt?
Het gaat om de k-variant, een afgeleide van H3N2 die in het buitenland snel wordt gezien en inmiddels ook in Nederland opduikt. De variant verspreidt zich vlot en staat daarom extra in de belangstelling. Vooral voor ouderen kan dit subtype lastiger uitpakken.
Waarom start het griepseizoen dit jaar zo vroeg?
Gezondheidsinstanties zien een ongewoon vroege stijging, met het Verenigd Koninkrijk als voorloper. De gebruikelijke winterkou is nog niet doorslaggevend geweest, wat dit patroon extra bijzonder maakt. Het RIVM signaleert die vroege trend ook in de eigen waarschuwingssystemen.
Beschermt de griepprik nog tegen de k-variant?
Laboratoriumtesten met antistoffen in fretten laten een zwakke reactie zien op de k-variant, wat wijst op een beperkte match. Toch betekent dit niet dat mensen onbeschermd zijn, omdat opgebouwde immuniteit door eerdere griepcontacten kan helpen. Het RIVM benadrukt dat elke bescherming beter is dan geen.
Wie raadt het RIVM aan om de griepprik te halen?
Het advies richt zich op risicogroepen, zoals ouderen en mensen met een kwetsbare gezondheid of bepaalde aandoeningen. Zij lopen meer kans op complicaties bij griep. Voor hen is gedeeltelijke bescherming extra waardevol.
Wat kunnen we de komende weken verwachten in Nederland?
De kans op een vroege griepgolf is reëel, zeker als de k-variant hier net zo snel toeneemt. Deskundigen volgen nauwgezet de cijfers en varianten om de impact te bepalen. Voor de meeste mensen blijven de klachten vergelijkbaar met andere jaren, maar kwetsbaren moeten extra alert zijn.
Bron: Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC)
