In de hectiek van de formatiedagen legde één naam opnieuw gewicht in de schaal: Joost Eerdmans. Zijn boodschap raakte een gevoelige snaar in het formatiedebat over de PVV. Het primaire onderwerp schoof daarmee naar het midden van de tafel: Joost Eerdmans roept op tot een herziening van de manier waarop partijen met elkaar omgaan.
Wat betekent dit voor de combinatie van samenwerking, kiezersvertrouwen en de zoektocht naar een stabiel kabinet?
Gesprek bij verkenner Koolmees
In de wandelgangen van Den Haag werd uitgekeken naar het moment dat Eerdmans aanschoof bij verkenner Wouter Koolmees. De D66-verkenner houdt het tempo hoog en na Henri Bontenbal van het CDA schoof de JA21-leider aan met een duidelijk verhaal.
De toon was open voor samenwerking, maar niet tegen elke prijs. Eerdmans benoemde direct de olifant in de kamer: het structureel uitsluiten van de PVV.
Volgens hem is dat niet vol te houden en schuurt het met de democratische realiteit. Zijn stelling is duidelijk: als je miljoenen kiezers nodig hebt om beleid te legitimeren, kun je hun vertegenwoordiging niet blijven negeren.
Dat standpunt plaatste hij in een breder kader: politiek gezichtsverlies voorkomen is geen goede reden om kiezers te negeren. Hij benadrukte dat de inhoud leidend moet zijn, niet de reflex om bepaalde partijen uit te sluiten.
Daarmee positioneert hij JA21 als een brug aan de rechterflank, met nadruk op gesprek in plaats van blokkade.
Rechts kabinet als voorkeursroute
Wat hem betreft ligt de routekaart richting kabinet aan de rechterkant van het spectrum. Hij noemde combinaties met VVD, PVV, CDA, BBB, SGP en, indien echt nodig, zelfs D66.
Dat laatste klonk verrassend, maar hij koppelde het direct aan de voorwaarde dat de kern van het beleid rechts en realistisch blijft. Een mogelijke samenstelling van PVV, VVD, CDA en JA21 zou op 75 zetels uitkomen, een haarbreedte verwijderd van een meerderheid.
Daardoor is in elk scenario een extra partner nodig om het geheel bestuurbaar te maken. Welke partij dat wordt, liet hij bewust open, al merkte hij op dat BBB inhoudelijk dicht in de buurt zit.
De boodschap komt met een bijsluiter richting de kiezer: JA21 wil niet op de tribune zitten, maar aan de knoppen staan. Daarbij stelt hij dat de uitslag gerespecteerd moet worden in de vorming van een werkbaar kabinet.
Het spel om de vijfde stoel is dus niet alleen een rekenexercitie, maar ook een kwestie van richting en vertrouwen.
Stoppen met uitsluiten van de PVV
De kernboodschap van Eerdmans is even eenvoudig als geladen: stop met het uitsluiten van de PVV. In zijn woorden draait uitsluiting uit op het kleineren van de waarde van stemmen van een grote groep Nederlanders.
Dat is, zegt hij, niet houdbaar als je de legitimiteit van de politiek serieus neemt. Hij ziet een risico dat mensen afhaken wanneer hun stem systematisch geen effect lijkt te hebben.
Dat vergroot volgens hem de afstand tot Den Haag en verlaagt de drempel naar cynisme. Precies dat wil hij keren door ”luisteren naar de kiezer” tot leidraad te maken.
Daarmee plaatst hij de discussie niet alleen bij partijbureaus, maar ook in de samenleving. De vraag die hij neerlegt: is het wenselijk om kiezers aan de zijlijn te houden omdat hun partij onwelgevallig is?
Of maak je, hoe lastig ook, afspraken op inhoud en toets je elkaar op betrouwbaarheid in plaats van op taboes?
Weinig raakvlak met GroenLinks-PvdA
Over een brug met GroenLinks-PvdA liet hij weinig ruimte voor interpretatie. De kans op samenwerking noemde hij verwaarloosbaar vanwege grote inhoudelijke afstanden.
Op migratie, veiligheid en belastingen liggen de panelen volgens hem simpelweg te ver uit elkaar. Met D66 erkent hij ook hobbels, vooral rond klimaat en Europese thema’s.
Toch laat hij een kiertje open: waar bereidheid bestaat om water bij de wijn te doen, kan samenspraak ontstaan. De rode draad blijft wel dat de koers rechtser moet zijn dan de afgelopen jaren.
Het is een duidelijke positionering: niet alles kan, maar hij wil geen onnodige rode lijnen trekken. Zo probeert hij ruimte te creëren zonder zijn profiel te vervagen.
Het levert hem het imago op van een partner die wil besturen, maar niet tegen elke prijs.
Klimaatbeleid met de voet op de rem
Bij klimaat schaart Eerdmans zich achter de bekende JA21-lijn: nuchter en zonder dogma’s. Volgens hem drukken de huidige plannen zwaar op burgers en bedrijven, terwijl de baten beperkt blijven.
Hij pleit daarom voor afremmen in plaats van doordenderen. Hij kiest woorden die veel mensen herkennen aan de keukentafel: het milieu is belangrijk, maar rekeningen moeten wel te betalen zijn.
In zijn visie moet Nederland keuzes maken die de economie niet vastzetten. Of, zoals hij het samenvat: niet doorslaan, wel verbeteren.
Daar zit ook een internationale vergelijking in: als grote economieën hun uitstoot lastig verminderen, dan moet Nederland zichzelf niet op slot zetten. Binnen die redenering wil hij beleid dat haalbaar is, uitvoerbaar blijft en niet onnodig mensen in de knel brengt.
Het thema klinkt technisch, maar voor hem is het vooral een kwestie van gezond verstand.
Voorkeur voor een stabiel meerderheidskabinet
Waar anderen flirten met een minderheidsoptie, houdt Eerdmans vast aan een klassiek meerderheidskabinet. Zijn reden: Nederland snakt naar rust, duidelijkheid en voorspelbaarheid.
Een constructie die steeds om steun moet leuren, ziet hij als instabiel. Hij vindt dat het land toe is aan bestuur dat beloftes omzet in beleid zonder dagelijks crisismanagement.
In zijn woorden: de kiezer wil daadkracht, geen eindeloze noodgrepen. Een meerderheidscoalitie dwingt volgens hem tot duidelijke keuzes en duidelijke verantwoordelijkheid.
Dat past in zijn streven om het vertrouwen te herstellen. Een coalitie die uit zichzelf stevig staat, maakt minder kans om te struikelen over elk dossier.
Hij plaatst dat als antwoord op jaren van stroef vergaderen en veel korte bochten.
JA21 wil verantwoordelijkheid nemen
Eerdmans zegt het zonder omhaal: JA21 is bereid om mee te regeren. Hij wil laten zien dat er een rechtse koers mogelijk is die niet schreeuwerig is, maar nuchter.
Constructief, realistisch en gericht op het vooruithelpen van het land. Het gesprek met Koolmees beschreef hij als open en inhoudelijk.
Dat verraadt weinig, maar geeft wel aan dat de deur niet dichtzit. De vraag is nu wie nog meer aan tafel wil blijven zitten als het om concrete afspraken gaat.
Ondertussen gaat de verkenner door met gesprekken, waarbij ook Caroline van der Plas (BBB) nog haar ronde maakt. Met elke ontmoeting verschuift de puzzel iets, maar het plaatje blijft nog even korrelig.
Dat voedt de spanning én de druk om knopen door te hakken.
Formatiespel en stijgende druk
De formatie oogt als een schaakpartij waarin rechts graag zet. Aan de rechterkant klinkt de roep om een coalitie die de uitslag weerspiegelt steeds luider.
Tegelijk blijft er aan de linkerkant terughoudendheid bij de PVV-vraag. Eerdmans speelt daarop in met zijn oproep om voorbij reflexen te kijken.
Hij legt de keuze bij partijen: houd je vast aan uitsluiting, of kies je voor inhoudelijke toetsing en bestuur? Dat maakt de discussie concreet, maar niet makkelijker.
Wat vaststaat: de tijd tikt door en de samenleving kijkt mee. Steeds meer klinkt het verlangen naar een stabiele, werkbare combinatie.
In die dynamiek probeert JA21 een sleutelpositie te veroveren, met de belofte om koersvast en praktisch te besturen.
Quote
”Als je een partij als de PVV structureel buiten de deur houdt, zeg je eigenlijk tegen die mensen dat hun stem minder waard is.”
FAQ
Wat bedoelt Joost Eerdmans met het stoppen van uitsluiting van de PVV?
Hij vindt dat het structureel weren van de PVV neerkomt op het negeren van een grote groep kiezers, wat volgens hem slecht is voor het democratisch vertrouwen.
Waarom wil Joost Eerdmans een rechts kabinet?
Hij ziet inhoudelijke overeenkomsten met partijen aan de rechterkant en denkt dat zo’n kabinet beter aansluit bij zijn gewenste koers: realistisch, nuchter en daadkrachtig.
Welke rol ziet JA21 voor zichzelf aan de formatietafel?
JA21 is bereid verantwoordelijkheid te nemen, wil meeregeren en presenteert zich als een brug tussen rechts-conservatieve partijen zonder extreme standpunten.
Hoe kijkt Joost Eerdmans naar samenwerking met GroenLinks-PvdA en D66?
Met GroenLinks-PvdA ziet hij nauwelijks kans vanwege grote inhoudelijke verschillen, terwijl hij bij D66 hobbels erkent, maar voorzichtig ruimte ziet als beide kanten willen meebewegen.
Wat is de visie van Joost Eerdmans op klimaatbeleid?
Hij pleit voor het afremmen van vergaande plannen, omdat de kosten volgens hem te hoog zijn voor burgers en bedrijven, en wil beleid dat haalbaar blijft zonder de economie te schaden.
Bron: NRC
