De formatie muurvast dus? Het lijkt wel een file waar niemand de vluchtstrook durft te pakken. Ondertussen vragen veel mensen zich af: wie beweegt er eerst, en wat betekent dit gesteggel voor het land dat zit te wachten op oplossingen?
Wat speelt er achter gesloten deuren
Op dag twee van de gesprekken in Den Haag zat de sfeer er niet bepaald in. Verkenner Wouter Koolmees ontving de kleinere fracties, maar kreeg vooral een stortvloed aan frustratie richting de grote spelers te horen.
Het draait telkens om dezelfde blokkade: D66 wil een breed middenkabinet met GroenLinks-PvdA, VVD en CDA, terwijl de VVD deze route pertinent afwijst. Zolang die twee lijnen niet naar elkaar toe buigen, blijft ieder pad geblokkeerd.
Esther Ouwehand legde het mes op tafel. Volgens haar moet de VVD bij zichzelf beginnen en afstand nemen van partijen die zij als antidemocratisch bestempelt.
Ze koppelde die keuze aan de toegenomen spanning in de samenleving sinds het aantreden van kabinet-Schoof. In haar woorden is de toon grimmiger geworden en ziet ze meer polarisatie en agressie.
Haar conclusie: eerst politieke zelfreflectie bij de VVD, dan pas praten over een nieuw kabinet. Oftewel, huiswerk voor aanvang van de volgende les.
Waarom de randen botsen met het midden
Aan de rechterflank trok SGP-leider Chris Stoffer de grens helder. Regeren met D66 ziet hij simpelweg niet gebeuren, ook niet als gedoogpartner.
Zijn argument is dat de kiezer een centrumrechtse koers neerzette die gerespecteerd moet worden. Vooral op medisch-ethische thema’s en op dossiers als klimaat en stikstof ziet hij een kloof die niet te dichten valt.
De SP keek intussen naar het speelveld en zag weinig reden om mee te doen. Jimmy Dijk noemde de huidige mixen die rondgaan – varianten met D66, VVD, CDA en JA21 of met GroenLinks-PvdA – “vrij rechts”.
Met drie zetels spreekt hij zichzelf een rol in het kabinet niet toe. Voor hem staan bestaansonzekerheid en de woningnood voorop, en die focus wil hij vanuit de Kamer vasthouden.
Progressief kamp zoekt ruimte
Mirjam Bikker van de ChristenUnie had een andere boodschap: tempo maken, graag. Ze riep de grotere partijen op om te stoppen met blokkeren en volwassen keuzes te maken.
Haar oproep was ongezouten en kort: grow up. De kern daarvan: Nederland verlangt betrouwbare, daadkrachtige politiek nu het vertrouwen laag is.
De ChristenUnie ziet zichzelf niet plaatsnemen aan de formatietafel. Met drie zetels kiest Bikker voor een constructieve rol in de oppositie.
Denk, via Stephan van Baarle, kiest juist voor maximale progressieve inzet. Hij wil een harde breuk met wat hij het extreemrechtse klimaat van de afgelopen jaren noemt.
Prioriteiten die hij neerlegt: discriminatie aanpakken, racisme bestrijden en opkomen voor de rechten van Palestijnen. En ja, meeregeren? Daar staat Denk voor open.
Waar Koolmees op stuurt
De verkenner zelf hield de kaarten tegen de borst. Pas aan het einde van de dag zou hij zijn voorlopige oordeel vormen.
Toch klonk er één constante: zonder compromissen komt er niets van de grond. Met partijen die elkaar al vooraf uitsluiten is zijn routekaart allesbehalve eenvoudig.
De hindernissenlijst is inmiddels bekend. De VVD wil niet met GroenLinks-PvdA, de SGP wil niet met D66, de SP ziet regeren niet zitten en BBB schuift deelname voor zich uit.
Tegelijkertijd weegt de PVV met 26 zetels zwaar in elke rekensom. Maar die partij ligt bij andere fracties gevoelig, wat iedere combinatie meteen ingewikkeld maakt.
Wilders wil binnen zitten
Geert Wilders hamert intussen op zijn gelijk. Volgens hem verdient de PVV een plek aan de onderhandelingstafel, net zo vanzelfsprekend als een andere grote partij.
Hij noemt uitsluiting zonder gesprek niet democratisch. In zijn lezing kan de PVV juist een stabiele meerderheid helpen vormen – maar dan moet de deur wel open.
Zijn waarschuwing is duidelijk: als de PVV buiten blijft, volgt een felle oppositie. Reken dan op scherpe tegenwind bij elk voorstel van een kabinet zonder zijn partij.
Timmermans houdt de deur dicht
Frans Timmermans liet in een tv-interview weten niet terug te keren naar het kabinet. Ook als GroenLinks-PvdA straks meedoet, blijft hij weg van een ministerspost.
Zijn boodschap maakt een rentree in de landelijke politiek hoogst onwaarschijnlijk. Voor wie speculeerde over zijn comeback: dat hoofdstuk is dicht.
Waarom de formatie muurvast blijft
Na twee dagen tekenen de lijnen zich af. D66 stuurt op een combinatie met VVD, CDA en GroenLinks-PvdA, maar de VVD houdt die poort gesloten.
Aan de overkant hoopt JA21 dat de PVV niet langer buitenspel wordt gezet. Ondertussen hebben SGP en ChristenUnie weinig trek om aan te schuiven.
Het gevolg is een patstelling. Ieder kijkt naar elkaar, niemand zet de eerste stap.
Koolmees heeft maar kort om zijn eerste rapport te maken. Een doorbraak voelt ver weg, terwijl de agenda vol ligt met gesprekken.
De verkenner spreekt de komende dagen nog met Volt, 50Plus en Forum voor Democratie. Pas daarna weten we of er alsnog bruggen te slaan zijn of dat we de lange adem nodig hebben.
Denk jij dat de sleutel bij één partij ligt, of zit het slot op meerdere deuren tegelijk? Politiek draait om rekenen én relaties, en op dit moment wringt het precies daar.
Wat betekent dit gesteggel concreet
Voor jou als volger is het vooral wachten op de eerste echte concessie. Zonder dat stapje terug van één of meer partijen blijft elke berekening vastlopen.
Zie het als een puzzel waarvan meerdere stukjes dezelfde plek willen. Zolang niemand schuift, past er niets.
Het spanningsveld tussen principiële grenzen en pragmatisch besturen is nu op zijn scherpst. En juist daar moeten keuzes worden gemaakt die pijn doen én iets oplossen.
Quote
“Grow up,” hield Mirjam Bikker de grote partijen voor. Het klonk kort door de bocht, maar de kern was helder: verantwoordelijkheid is geen toverwoord, maar een besluit.
Waar sta jij in dit debat? Vind je dat uitsluiten hoort bij duidelijke politiek, of dat meedoen met wie je van mening verschilt soms gewoon nodig is?
Met de formatie muurvast en het vertrouwen broos is een kleine stap vooruit misschien groter dan hij lijkt. De vraag is alleen: wie zet ’m als eerste?
FAQ
Waarom is de formatie muurvast?
De belangrijkste blokkade is dat D66 een breed middenkabinet wil met GroenLinks-PvdA, VVD en CDA, terwijl de VVD die combinatie afwijst. Daarnaast sluiten meerdere partijen elkaar op voorhand uit, waardoor weinig rekenkundige opties overblijven.
Welke rol speelt de verkenner?
Wouter Koolmees spreekt partijen, weegt hun standpunten en schetst mogelijke routes. Hij benadrukt dat alleen via compromissen beweging mogelijk is en maakt binnenkort zijn eerste verslag op.
Waarom willen sommige partijen niet samenwerken?
Partijen als SGP en D66 botsen op medisch-ethische dossiers en het klimaat- en stikstofbeleid. Ook ideologische keuzes en eerdere samenwerkingen wegen mee in de afweging.
Wat wil de PVV in deze formatie?
Geert Wilders vindt dat de PVV, met 26 zetels, aan tafel moet. Hij stelt dat uitsluiting ondemocratisch is en kondigt harde oppositie aan als zijn partij buiten blijft.
Doet de ChristenUnie mee aan een kabinet?
Mirjam Bikker ziet geen kabinetsparticipatie voor de ChristenUnie met drie zetels. Wel wil de partij vanuit de Kamer constructief bijdragen en dringt zij bij de grote partijen aan op verantwoordelijkheid en tempo.
Bron: NOS
