In verkiezingstijd wordt elk cijfertje uitvergroot, daarom is de Ipsos-trend bij stembureaus vandaag gesprek van de dag. Een lagere ochtendopkomst zorgt voor gefronste wenkbrauwen en de vraag: heeft dit invloed op de einduitslag? In deze blog loop je mee langs de belangrijkste momenten, opvallende locaties en wat experts hier voorlopig in zien.
Wat cijfers al verraden
De Ipsos-trend bij stembureaus begint in de vroege uren met een duidelijke ondertoon: de opkomst blijft iets achter. Rond 10.30 uur had 12 procent van de kiezers gestemd, terwijl dit in november 2023 op hetzelfde moment 14 procent was. Klein verschil, maar op zo’n dag valt het meteen op.
Midden op de dag schommelen de tellers iets hoger, maar nog steeds net onder het niveau van de vorige keer. Omstreeks 13.45 uur noteert Ipsos een opkomst van 27 procent, tegenover 28 procent destijds. Het laat zien dat tempo en timing vandaag anders liggen.
Deskundigen leggen voorzichtig verbanden zonder te overdrijven. Minder enthousiasme, veel partijen om uit te kiezen, of het vooruitzicht van regen later op de dag – het passeert allemaal als mogelijke verklaring. Zeker weten doen we pas als de deuren van de stembussen dicht zijn.
Regionale opkomstverschillen
Niet elke stad loopt in hetzelfde ritme mee, wat blijkt uit de uiteenlopende percentages. Utrecht tikt in de ochtend flink hoger met ruim 18 procent rond 10.30 uur, een duidelijke uitschieter vergeleken met andere grote gemeenten. Elders blijft de teller dan hangen tussen 12 en 15 procent.
Kijk je breder, dan valt er nog meer te vergelijken. In Groningen ligt de opkomst op dat moment ruim 15 procent, Eindhoven schat ongeveer 14,5 procent, Den Haag zit rond 13 procent en Rotterdam komt iets boven 12 procent uit. Tilburg blijft om 10.00 uur op 12 procent, terwijl Nijmegen daar licht boven zit met 12,5 procent.
Amsterdam houdt de officiële update nog even vast voor later op de dag. En hoe gemeenten communiceren, verschilt ook: landelijk via opkomstenuitslag.nl, of lokaal via eigen websites en sociale kanalen. Handig, maar wel even opletten waar je kijkt.
Drukte op bijzondere plekken
Als je dacht dat stemmen vooral een stille rij in een gymzaal is, dan heb je vandaag iets gemist. Op Utrecht Centraal stonden vanmorgen de wachtenden al vroeg klaar, veelal forenzen die een slim rondje langs de stembus combineren met hun reis. De koffie was waarschijnlijk nog niet eens op.
Ook elders stroomt het gestaag door. Volgens een woordvoerder van de Nederlandse Spoorwegen kwamen in meerdere steden al honderden mensen langs, met in Den Haag zelfs bijna duizend vroege stemmers. Na de ochtendspits valt de piek terug en wordt het rustiger, precies zoals je bij forenzenlogica verwacht.
Het laat zien dat het fysieke stemlokaal nog altijd iets heeft wat digitale alternatieven niet kunnen bieden: het gevoel van erbij zijn, en soms zelfs een praatje in de rij. Herkenbaar, en stiekem ook gezellig.
Stemmen in de huiskamer
In Marle (Overijssel) krijgt democratie elk jaar een huiskamersfeer. Bij Wim Westhoff is zijn woonkamer al sinds 1948 stemlokaal, en dat is inmiddels een traditie met een hoofdletter T. De deur gaat open, de koffie staat klaar en de drempel is letterlijk laag.
Westhoff noemt het ’even storm’, maar wachtrijen zijn er niet. Er zit bijna altijd wel een man of negen binnen, vertelt hij, en ja, een kop koffie hoort erbij. Bezoekers lijken er zelfs op te rekenen.
De charme werkt aanstekelijk. Mensen uit omliggende gemeenten komen hier graag stemmen, waardoor de opkomst in dit mini-stembureau volgens Westhoff uitkomt boven de 100 procent. Niet door gesjoemel, maar door bezoekers van buiten die hun weg naar dit bijzondere adresje maken.
Nachtstemmen als aftrap
Er zijn plekken waar de verkiezingsdag letterlijk met vuurwerk begint, maar hier was het de stembus die om middernacht opengingen. In Castricum opende de Tuin van Kapitein Rommel tussen 00.00 en 01.00 uur, en nog voor half één stonden er al 91 stemmen op de teller. Een woordvoerder omschreef het als een feest van de democratie.
Bekende gezichten laten die aftrap niet schieten. D66’er Jan Paternotte kwam er eveneens vroeg stemmen, wat het nachtelijke moment extra glans gaf. Ook leuk: het is stemmen met een vleugje evenement, precies goed voor nachtbrakers.
Het bleef niet bij Castricum. In Zwolle kon je terecht in studentencafé Het Vliegende Paard, en in Arnhem ging Museum Arnhem even open als stemlocatie. Stemmen tussen kunst of koffie: het kan dus allebei.
Politieke context vandaag
Terwijl kiezers hun vakje rood kleuren, is er ook schommelend nieuws aan de top. Premier Dick Schoof heeft woensdagochtend officieel het ontslag van zijn demissionaire kabinet aangeboden aan de koning. De coalitie brokkelde in juni af door het vertrek van de PVV, en sindsdien was het kabinet demissionair.
Toch verandert er nu niet meteen alles. Op verzoek van de koning blijven Schoof en de bewindslieden van VVD en BBB aan tot er een nieuw kabinet is gevormd. En zoals vaker in Den Haag: dat kan best even duren.
Het politieke decor is daarmee glashelder. Er is beweging, maar ook een tussenfase – precies de setting waarin verkiezingen extra geladen aanvoelen.
Namen op het stembiljet
Wie het biljet even bestudeert, ontdekt een bonte stoet aan achternamen. De Boer komt het vaakst voor met acht kandidaten, opvallend genoeg zonder een link naar de partij BoerBurgerBeweging. Ook Van Dijk en De Jong staan regelmatig op de lijst.
Bij de voornamen springt Jan er het meest uit met 21 keer. Daarna volgen Peter met 17 en Henk met 13 vermeldingen. Inge is de meest voorkomende vrouwennaam, maar met zes voorkomens haalt die de top tien in absolute aantallen niet.
Het levert een speels intermezzo op tijdens het turen naar rijen en hokjes. Herken jij je naam, of die van je buurman? Het stembiljet is vandaag in elk geval een kleine namenparade.
Lijsttrekkers in de rij
De camera’s waren er natuurlijk ook bij. Geert Wilders stemde in het stadhuis van Den Haag en noemde het een spannende dag met hoop op een goede uitslag. Het ritueel van stemmen en een korte quote hoort er inmiddels bij.
Frans Timmermans koos voor Maastricht, Rob Jetten voor Den Haag. Henri Bontenbal bracht zijn stem uit in een kerk in Rotterdam, een sfeervolle plek voor een serieuze handeling.
Mirjam Bikker van de ChristenUnie stemde in Gouda, mét selfie, en Wybren van Haga kwam langs in Haarlem. Esther Ouwehand deed dat op station Den Haag Centraal, passend bij de drukte op stationslocaties vandaag.
Omtzigt blijft buiten beeld
Bij Nieuw Sociaal Contract loopt de avond anders dan voorheen. Pieter Omtzigt, die zich eerder om gezondheidsredenen terugtrok, is niet aanwezig bij de uitslagenavond. Dat maakt de setting soberder en tegelijk veelzeggend.
De leiding ligt vanavond bij Eddy van Hijum, die namens de partij in Amersfoort het woord zal voeren. De verwachtingen in de peilingen zijn somber en wijzen zelfs op een mogelijke terugval naar één zetel.
Het is een voorbeeld van hoe persoonlijke omstandigheden en politieke realiteit elkaar raken. Campagne of niet: gezondheid gaat voor.
Weer en opkomst
Het weer lijkt lange tijd mee te werken, en dat scheelt. Overdag is het grotendeels droog, met hier en daar zon in het oosten. Pas later op de avond schuiven de buien binnen.
Wie twijfelt of regen een opkomstkiller is, herkent het effect meteen. Een droge middag en vroege avond kunnen de opkomst helpen, omdat je makkelijker nog even naar het buurthuis of station loopt. Nat pak of niet, als het moet ga je, maar liever niet.
Het samenspel van buienradar en stembus is elk verkiezingsjaar hetzelfde. Vandaag lijkt het net in het voordeel uit te pakken – tot de avond in elk geval.
Planning van Ipsos-cijfers
De Ipsos-trend bij stembureaus wordt de hele dag bijgehouden op vaste tijdstippen. Nieuwe updates volgen om 11.00, 14.00, 16.00, 18.00 en 20.00 uur. Zo kan iedereen het verloop volgen zonder in de ruis te verdrinken.
Rond 21.00 uur, zodra de stembussen sluiten, komt de eerste exitpoll. Dat is het moment waarop het land bijna stilvalt, omdat de eerste grote indicatie binnenkomt. De spanning ligt dan voelbaar hoger dan het geluidsniveau van de studio.
De exitpolls verschijnen live bij de NOS op NPO1 en via de app en website, met vrijwel direct aanvullingen van andere media zoals RTL Nieuws en het ANP. De stroom aan duiding volgt er vanzelf achteraan.
Wat verwachten we van de opkomst?
De referentie van de vorige keer blijft handig om naar te kijken. In 2023 was de opkomst 77,7 procent, goed voor bijna 10,5 miljoen stemmers. Dat is een stevige lat om opnieuw te halen.
Een lagere start in de ochtend voorspelt niet automatisch een lagere totaalscore. Veel Nederlanders kiezen bewust voor het venster na werktijd, tussen 17.00 en 20.00 uur. Dan loop je even met je jas aan naar het bekende adres, en klaar ben je.
De verwachting is daarom dat de cijfers later vandaag nog flink zullen stijgen. Of het genoeg is om het vorige niveau bij te benen, weten we pas aan het eind van de dag. Het is precies die onzekerheid die de Ipsos-trend bij stembureaus zo spannend maakt.
Wat betekent dit voor jou?
Misschien denk je: wat heb ik aan die tussentijdse updates? Simpel: ze laten zien waar het druk is, waar het achterblijft, en hoe de sfeer in het land beweegt. En ja, ze geven een voorproefje van wat de avond zou kunnen brengen.
Denk jij dat een lagere ochtendopkomst automatisch verlies betekent voor bepaalde partijen? Spoiler: zo rechtlijnig is het zelden. De avond kan het beeld kantelen, zeker met het bekende spitsmoment na werktijd.
Het belangrijkste is dat jouw stem meetelt, of je nu om middernacht in Castricum stond of net voor sluitingstijd binnenloopt in Rotterdam. De optelsom is pas compleet als de laatste biljetten liggen te tellen.
Samenvattend beeld van de dag
De rust overheerst, met af en toe rijvorming op populaire locaties. De Ipsos-trend bij stembureaus wijst op een bescheiden achterstand ten opzichte van 2023, maar nog niets is beslist. De marge is klein, de avond kan groot zijn.
Van Utrecht tot Marle en van Arnhem tot Den Haag: overal wordt gestemd in eigen stijl. Het geeft de verkiezingsdag zijn kleur, van huiskamertafel tot stationshal. Vanavond, met de exitpoll, begint het grote duiden pas echt.
• Veelgenoemde termen in deze blog: Ipsos-trend bij stembureaus, opkomst, exitpoll, stembureaus, grote steden, stationslocaties, huiskamerstembureau.
• Handige tijden om te onthouden: 11.00, 14.00, 16.00, 18.00, 20.00 en 21.00 uur.
FAQ
Wat houdt de Ipsos-trend bij stembureaus precies in?
De Ipsos-trend bij stembureaus is een reeks tussentijdse opkomstcijfers die op vaste momenten worden gepubliceerd. Zo krijg je door de dag heen een beeld van hoeveel kiezers al gestemd hebben. Het zijn momentopnames, geen einduitslagen.
Waarom is de ochtendopkomst vandaag lager dan in 2023?
De metingen laten zien dat het percentage in de ochtend licht achterblijft ten opzichte van november 2023. Deskundigen noemen mogelijke factoren zoals politieke onvrede, het grote aantal partijen en het verwachte weer later op de dag. Pas aan het eind van de dag wordt duidelijk of dit blijvend doorwerkt.
Welke steden vallen op in de opkomstcijfers?
Utrecht springt er vroeg op de dag uit met ruim 18 procent rond 10.30 uur. Groningen, Eindhoven, Den Haag en Rotterdam zitten in dezelfde bandbreedte van ongeveer 12 tot ruim 15 procent. Tilburg en Nijmegen bewegen rond de 12 tot 12,5 procent, terwijl Amsterdam later met cijfers komt.
Wanneer komen de belangrijkste updates en de exitpoll?
Ipsos I&O publiceert updates om 11.00, 14.00, 16.00, 18.00 en 20.00 uur. De eerste exitpoll verschijnt rond 21.00 uur, direct na het sluiten van de stembussen. Media zoals de NOS, RTL Nieuws en het ANP delen die prognoses vrijwel meteen.
Heeft het weer vandaag invloed op de opkomst?
Volgens de verwachtingen blijft het overdag grotendeels droog met in het oosten kans op zon. Pas tegen de avond worden buien verwacht, wat gunstig kan uitpakken voor de opkomst. Regen kan mensen namelijk tegenhouden, maar een droge dag helpt juist om toch even langs te gaan.
Bron: Ipsos
