In politiek Den Haag schuurt het al weken, en de formatiecrisis voelt steeds meer als een taaie marathon met sprints tussendoor. Partijen botsen, posities verschuiven en het geduld raakt op – vooral als ego’s harder klinken dan inhoud.
In deze blog neem ik je mee door de spanningen, het nieuwe spel van Wouter Koolmees en de vraag: wie beweegt als eerste mee?
Koploperstress en botsende rollen
De formatiecrisis draait niet alleen om cijfers, maar vooral om houding en timing. Dilan Yesilgöz (VVD) staat in de schijnwerpers en dat licht is volgens D66 en het CDA niet flatterend. Zij vinden dat de VVD zich te groot opstelt in een tijd waarin niemand zich een koningsrol kan permitteren.
Binnen beide partijen groeit het gevoel dat de toon van Yesilgöz blijft hangen in de campagnemodus. Dat is aangenaam voor een debatavond, maar lastig aan de onderhandelingstafel. Het schuurt vooral als standpunten meer vastzetten dan verbinden.
De verhoudingen zijn anders dan voorheen, en dat kost aan alle kanten wennen. Niet iedereen wil accepteren dat het oude spelboek niet meer werkt.
Plan Koolmees zet de schaduwspelers vooraan
Verkenner Wouter Koolmees koos voor een andere volgorde: eerst D66 en het CDA aan tafel, later de rest. Bij de VVD voelt dat als een harde zet, bijna alsof de deur even dichtgaat. Binnen de partij klinkt het woord truc, terwijl Koolmees het vooral ziet als een logische volgorde.
Zijn redenering is simpel: start met partijen die programmatisch dicht bij elkaar liggen. Dat zou de sfeer ontlasten, zodat je daarna gecontroleerd kunt opschalen. Volgens hem verklein je zo de kans op vastlopende gesprekken en persoonlijke irritaties.
Niet iedereen juicht, maar de aanpak heeft wel vaart in het gesprek gebracht. En ja, ook extra spanning – want niemand wil zich laten marginaliseren.
Hoe de VVD de spanning voelt
Voor de VVD is deze formatiecrisis dubbel. De partij is invloedrijk, maar niet de grootste, en dat wringt. Bronnen rond Yesilgöz zeggen dat de VVD het gevoel heeft bewust naar de zijlijn te worden geduwd.
Die perceptie voedt weer de drang om positie te claimen. Dat leidt vervolgens tot extra frictie met andere partijen die juist ruimte willen om tot inhoud te komen. Zo ontstaat een cirkel waar niemand blij van wordt.
De interactie met andere lijsttrekkers is wisselvallig. Het kan vriendelijk zijn, totdat één zin de temperatuur ineens omlaag haalt.
Campagnetaal aan de formatietafel
De irritatie bij D66 en CDA richt zich vooral op taal en toon. Ze ervaren dat Yesilgöz te vaak spreekt vanuit de logica van de campagne, niet vanuit wat nodig is om tot een akkoord te komen. Dat voelt als praten met de microfoon open, in plaats van in een besloten kamer.
Jetten en Bontenbal kiezen nadrukkelijk voor inhoudelijke stappen. Zij willen opties verkennen zonder vast te lopen op harde lijnen die gisteren nog applaus opleverden. Hun boodschap: minder spel, meer stof.
Publieke uitlatingen van de VVD werken daarbij als olie op het vuur. Wie zegt de lijnen te trekken, moet ze ook waarmaken – en precies daar loopt het vast.
Waarom die volgorde ertoe doet
De strategie van Koolmees is niet bedoeld om iemand te negeren, maar om te bouwen van klein naar groot. Eerst rust creëren, dan uitbreiden: dat is de gedachte. In die aanpak past het om de VVD later aan te laten haken.
Het is een gok, dat ziet iedereen. Maar aanblijven in dezelfde loopgraaf levert ook niets op. De hoop: minder ruis, meer inhoud.
De spanning die dit oproept, is tegelijk ook een katalysator. Het dwingt partijen om opnieuw naar hun eigen rol te kijken.
Emoties achter gesloten deuren
Formeren kost energie, en die tank is bij velen bijna leeg. Vermoeidheid maakt korte lontjes nog korter. Dan kan een nuance zonder knipoog ineens klinken als een sneer.
Er zijn momenten geweest dat gesprekken simpelweg stokten. Niet omdat er niets te bespreken was, maar omdat de rek eruit was. Vooral de uitwisselingen tussen Yesilgöz en Jetten liepen soms zichtbaar stroef.
Als elk woord gewogen wordt, wordt elk woord ook zwaarder. Dat helpt niet wanneer je vertrouwelijk en creatief moet nadenken over compromissen.
Nieuwe verhoudingen vragen nieuw gedrag
D66 en het CDA willen dat de VVD gas terugneemt. Niet in impact, wel in volume. Hun boodschap is: de uitslag bepaalt de omgangsvormen net zo goed als de posities.
Yesilgöz balanceert intussen tussen achterban en haalbaarheid. Zij kan moeilijk alleen maar knikken, maar te hard duwen zet anderen op slot. Dat koorddansen vraagt precisie.
Wie te lang vasthoudt aan oude reflexen, verliest draagvlak aan tafel. En draagvlak is precies wat je nodig hebt als niemand alleen kan regeren.
De onvermijdelijkheid van samenwerken
Ondanks alle stoom die wordt afgeblazen, weet iedereen het: er moet een kabinet komen. Opstappen klinkt stoer, maar lost niets op. De Kamer dwingt tot elkaar opzoeken.
Dat maakt elke zet strategisch. Elk compromis telt dubbel: vandaag in de zaal, morgen bij de achterban. Niemand geeft graag iets weg dat later op een flyer verschijnt.
Tegelijkertijd tikt de klok door. Lang wachten is politiek kostbaar, en maatschappelijk onhandig.
Wat dit betekent voor de komende weken
Als de toon verschuift van wedstrijd naar werkoverleg, is er ruimte. Dat vraagt minder slogans en meer zinnen met komma’s. Inhoud boven imago, hoe saai dat ook klinkt op televisie.
Koolmees blijft proberen de angel eruit te halen. Zijn plan draait om volgorde, niet om uitsluiting. Eerst fundament, dan de gevel.
Of het lukt, hangt af van de bereidheid om iets los te laten. Een centimeter geven kan een meter ruimte opleveren.
Waar de knoop echt zit
De kern van de formatiecrisis: een botsing tussen trots en pragmatisme. De VVD wil geen bijrol, D66 en CDA willen geen heruitzending van het oude spel. Daar ergens in het midden ligt de oplossing.
Zolang woorden zwaarder wegen dan daden, blijft de spanning voelbaar. Maar verschuift de focus naar wat werkt, dan kan het snel gaan. De vraag is wie als eerste de volumeknop omlaag draait.
Quote
”Die houding van ’we rule this country’ moet er echt af.”
Wat jij hieruit kunt meenemen
– Als de volgorde verandert, verandert het gesprek. Eerst nabijheid, dan de rest.
– Campagnetaal is goed voor posters, slecht voor compromissen. Aan tafel telt nuance.
– Niemand wint door te blokkeren. Bewegen is geen verlies, maar vooruitgang.
FAQ
Wat bedoelen partijen met formatiecrisis?
Partijen beschrijven de huidige onderhandelingen als gespannen en vastlopend, met veel irritatie over toon en rolverdeling. De term verwijst naar de moeizame voortgang en het gebrek aan vertrouwen aan tafel.
Waarom koos Wouter Koolmees voor een andere volgorde?
Koolmees wil eerst partijen samenbrengen die inhoudelijk dicht bij elkaar staan, in dit geval D66 en het CDA. Zo hoopt hij de sfeer te stabiliseren voordat grotere spelers zoals de VVD aansluiten.
Waarom ligt de VVD onder vuur in deze formatiecrisis?
D66 en het CDA vinden dat de VVD te veel ruimte opeist en te hard vasthoudt aan campagnetaal. Volgens hen belemmert dat de flexibiliteit die nodig is om compromissen te sluiten.
Wat maakt de positie van Dilan Yesilgöz zo ingewikkeld?
Yesilgöz moet invloed behouden zonder het proces te blokkeren, terwijl haar achterban hoge verwachtingen heeft. Tegelijk is de politieke balans verschoven, waardoor een stap terug soms onvermijdelijk lijkt.
Gaan partijen er samen uitkomen ondanks de spanningen?
Ja, samenwerken blijft onvermijdelijk omdat geen enkele partij het alleen kan. De vraag is vooral wanneer de toon zakt en inhoud de bovenhand krijgt, zodat er een stabiele coalitie kan ontstaan.
Bron: trendyvandaag.nl
