De formatie in Den Haag staat op scherp: CDA-fractievoorzitter Henri Bontenbal ziet een samenwerking met JA21 nu realistischer dan deelname van GroenLinks-PvdA. Die uitspraak kan het onderhandelingsspel in de komende weken flink beïnvloeden.
CDA trekt conclusies na gesprekken: JA21 lijkt nu kansrijker
Henri Bontenbal zet de formatiekaart open door publiekelijk te noemen welke samenstelling hij momenteel het meest realistisch vindt. Na gesprekken met D66, VVD en informateur Rianne Letschert ziet hij een coalitie met D66, VVD, CDA en JA21 als een reële optie.
Officieel zijn er nog geen besluiten genomen, maar zijn analyse geeft een duidelijk signaal over de richting waarin het CDA denkt. De partij weegt nu vooral welke partners bereid zijn tot praktische samenwerking in plaats van ideale politieke match.
Waarom JA21 opeens hoger op het lijstje staat dan GroenLinks-PvdA
De verschuiving naar JA21 hangt volgens Bontenbal samen met houding en flexibiliteit tijdens de verkennende gesprekken. Hij ervaart bij JA21-leider Joost Eerdmans een constructievere en meer werkbare opstelling dan bij de leiders van GroenLinks-PvdA.
In deze fase draait het minder om programmapunten en meer om de vraag wie bereid is om compromissen te sluiten. JA21 toont op dit moment volgens het CDA meer bereidheid om ruimte te maken, wat in een fragmentarisch parlement gewicht in de schaal legt.
Die nadruk op houding betekent niet dat inhoud verdwijnt; het is vooral een manier om snel te toetsen of samenwerken praktisch haalbaar is. Het gaat om signalen zoals bereidheid tot concrete afspraken, tempo in besluitvorming en het kunnen leveren van draagvlak in de Kamer.
Relatie met GroenLinks-PvdA blijft cruciaal, deur niet dicht
Ondanks de verschuiving benadrukt Bontenbal dat de verhouding met GroenLinks-PvdA niet definitief verbrijzeld is. Het CDA wil voorkomen dat opties onnodig worden gesloten en spreekt van persoonlijke verantwoordelijkheid om de relatie goed te houden.
Die koers betekent dat GroenLinks-PvdA in het achterhoofd blijft als alternatief wanneer een samenwerking met JA21 stokt. Het blijft dus een strategische keuze: druk houden op andere partijen, maar wel meerdere uitwegen bewaren.
Het openhouden van die relatie is ook bedoeld om later concessies mogelijk te maken; partijen kunnen op onderdelen dichter bij elkaar komen als de politieke realiteit daarom vraagt. Daarom is het contact subtiel en tactisch, zonder nu al stevige toezeggingen te doen.
Tijdpad en scenario’s: eind januari als meetpunt
Volgens Bontenbal is het realistisch dat er eind januari een akkoord ligt dat door drie of mogelijk vier partijen gedragen wordt. Dat vormt zowel een deadline als een hint dat de komende weken intensief onderhandeld wordt.
De formatie kan uitlopen op een meerderheids- of een minderheidsconstructie; wat telt, is voldoende Kamersteun voor beleid en stabiliteit. De deadline benadrukt de politieke druk om voortgang te tonen voordat de kalender schakelt.
Deze planning laat ook ruimte voor tussentijdse evaluatiemomenten: partijen kunnen in de aanloop naar die datum stapjes zetten, terugschakelen of aanvullend overleg plannen. Zo blijft het proces dynamisch en kan er op korte termijn Bijsturing plaatsvinden.
Minderheidskabinet blijft serieuze optie in versnipperd parlement
Naast de gebruikelijke voorkeur voor een meerderheidskader, staat ook een minderheidskabinet nog steeds op tafel. Bontenbal stelt dat zo’n kabinet kan werken mits er strakke afspraken komen met constructieve externe partijen.
Een minderheidskabinet vraagt volgens hem om discipline en vertrouwen tussen coalitie en gedoogpartijen. In een sterk gefragmenteerde Tweede Kamer wordt dit model vaker gezien als haalbaar alternatief wanneer meerderheden lastig te vormen zijn.
In de praktijk betekent dit dat concrete afspraken over procedure, onderwerpkeuze en voortgangsafspraken nodig zijn om onrust te beperken. Zonder die helderheid kan een minderheidsmodel kwetsbaar blijken, maar met heldere spelregels kan het wel degelijk functioneren.
VVD houdt vast aan voorkeur voor meerderheidskabinet, maar toont pragmatisme
VVD-leider Dilan Yeşilgöz sprak na haar gesprek met de informateur haar voorkeur uit voor een stabiel meerderheidskabinet. Zij betoogt dat brede steun meer continuïteit en duidelijkheid biedt bij urgente thema’s zoals economie, migratie en veiligheid.
Tegelijkertijd liet zij merken ruimte te zien voor andere constructies als die inhoudelijk sterk genoeg zijn. Die toon sluit aan bij het pragmatisme dat nu in de formatie opspeelt: inhoud boven ideologie als dat samenwerking mogelijk maakt.
Die combinatie van voorkeur en flexibiliteit is bedoeld om onderhandelingen niet vast te laten lopen op vorm, maar juist open te houden voor inhoudelijke oplossingen. Zo kan de VVD meebewegen zonder onmiddellijk haar kernprioriteiten op te geven.
Informateur voert cruciale gesprekken met zowel JA21 als GroenLinks-PvdA
Binnenkort ontvangen informateur Rianne Letschert zowel JA21 als GroenLinks-PvdA om hun bereidheid en voorwaarden te peilen. Die gesprekken zijn bepalend: JA21 kan laten zien dat kritiek gepaard gaat met verantwoordelijkheid, terwijl GroenLinks-PvdA moet aantonen dat samenwerking ondanks eerdere meningsverschillen mogelijk is.
De uitkomst van die gesprekken zal richting geven aan welke combinaties daadwerkelijk verder worden onderzocht en welke politieke concessies daarvoor nodig zijn.
De informateur zal scherp kijken naar meetbare elementen: welke onderwerpen zijn onderhandelbaar, welke niet, en wat is de kans op uitvoering binnen een kabinetstermijn. Dat helpt om stereotiepe aannames te vervangen door realistische inschattingen.
Strategie en tactiek: signalen en tegenreacties beïnvloeden het speelveld
Door JA21 expliciet als meest realistische optie te noemen, brengt het CDA andere partijen onder druk om hun positie te heroverwegen. Het is een strategische zet die kan leiden tot herijking van prioriteiten bij de onderhandelaars.
Toch houdt het CDA zelf de optionele deuren open, wat past bij de onvoorspelbaarheid van de huidige politieke situatie. Elke nuance in uitspraken of stiltes van partijen kan de balans doen kantelen.
Die spelregels van signaleren en bijsturen zijn onderdeel van moderne formatiediplomatie: harde uitspraken kunnen ruimte creëren, maar ook risico’s inhouden als andere partijen zich hierdoor gepusht voelen. Het blijft een afweging tussen druk zetten en samenwerkingsbereidheid behouden.
Waar staat de formatie nu en wat zijn de volgende stappen?
De formatie leeft wederom intens: gesprekken blijven lopen en verschillende scenario’s blijven mogelijk. De komende weken zijn cruciaal; de informateur voert bilaterale gesprekken en partijen zullen hun grenzen, prioriteiten en bereidheid tot compromissen scherper in kaart brengen.
Uiteindelijk draait het om het vinden van voldoende politieke steun en het sluiten van afspraken die zowel stabiliteit als uitvoerbaarheid bieden. Of JA21 daadwerkelijk in het kabinet komt, of dat GroenLinks-PvdA alsnog terugkeert in beeld, blijft voorlopig ongewis. Eén ding is zeker: de politieke onderhandelingen blijven de komende weken het nieuws bepalen en elke uitspraak kan het speelveld opnieuw veranderen.
FAQ
Waarom noemt Bontenbal JA21 realistischer dan GroenLinks-PvdA?
Bontenbal wijst op houding en flexibiliteit tijdens verkennende gesprekken; JA21 blijkt volgens hem meer bereid tot compromis en praktische samenwerking.
Betekent dit dat GroenLinks-PvdA definitief buiten beeld is?
Nee, de deur blijft open. Het CDA houdt opties op tafel en ziet GroenLinks-PvdA als alternatief als samenwerking met JA21 vastloopt.
Wat is de volgende stap in het formatieproces?
Informateur Rianne Letschert voert bilaterale gesprekken met partijen om haalbare combinaties en onderhandelbare onderwerpen te peilen; eind januari wordt als meetpunt genoemd.
Bron: TrendyVandaag
