In een land dat snakt naar duidelijkheid, kan ”de formatie dreigt te mislukken” zomaar de zin zijn die alles samenvat. De politieke druk loopt op terwijl de gesprekken stokken en het geduld dunner wordt dan koffie op een drukke vergaderdag.
In deze blog lees je wat er nu schuurt, wie waar staat en waarom tempo heilig is, maar beweging schaars.
Wat staat er op het spel
De Tweede Kamer maakte tijdens het debat met verkenner Wouter Koolmees één punt kristalhelder: er moet snelheid in de formatie komen. Vrijwel alle partijen riepen op tot concrete stappen en minder energie in blokkades en irritaties.
Toch is het niet alleen een kwestie van willen, maar vooral van kunnen. De standpunten liggen vast, de gevoeligheden zijn hoog en iedereen kijkt naar elkaar voor de eerste stap.
Dat maakt de druk voelbaar, zeker nu het land wacht op een kabinet dat aan problemen gaat werken.
Rol van de verkenner in de schijnwerpers
Koolmees kreeg uitgebreid vragen over zijn keuze om D66 en het CDA de komende weken samen te laten praten over inhoudelijke thema’s. Die rolverdeling was bedoeld om beweging te creëren, maar zette juist de toon voor nieuwe spanningen.
Sommige partijen voelden zich op afstand gezet. Anderen zagen juist een mogelijkheid om tot een basis te komen waarmee later kan worden uitgebreid.
Het leidde tot een debat waarin tempo en vertrouwen centraal stonden, maar ook tot scherpe randjes over wie wel en niet aan tafel zit.
Jetten zet toon: lever en verbind
D66-leider Rob Jetten begon met een oproep om het vertrouwen van inwoners terug te winnen. Volgens hem kan dat alleen als partijen verantwoordelijkheid nemen en afspraken ook echt uitvoeren.
Hij wees op de optelsom van blokkades, procedures en tactiek die kiezers het gevoel geeft dat er veel wordt gepraat en weinig wordt gedaan. In zijn woorden: focus op overeenkomsten en werk vanuit positieve krachten.
Voor Jetten is dit niet het moment om grenzen op te werpen, maar juist om richting een stabiel kabinet te bewegen.
VVD en GroenLinks-PvdA: knoop die blijft steken
Tussen de regels door was Jettens boodschap ook een signaal aan de VVD. Die partij wil geen kabinet vormen met GroenLinks-PvdA, en dat maakt een meerderheidscoalitie ingewikkeld.
D66 ziet wél ruimte voor samenwerking met de linkse combinatie, en het CDA sluit die optie niet uit. Daardoor wordt de weigering van de VVD een sleutelprobleem in de formatie.
Jetten benadrukte dat partijen die zich verantwoordelijk voelen, bereid moeten zijn om naar elkaar toe te stappen.
Bontenbal: uit de loopgraven
CDA-leider Henri Bontenbal vroeg om het loslaten van tactische loopgraven en om gezamenlijke verantwoordelijkheid. Niet de partijlijn, maar het landsbelang moet volgens hem voorop staan.
Hij riep partijen op hun stokpaardjes te parkeren om tot een akkoord te komen. Het CDA staat open voor samenwerking met D66, GroenLinks-PvdA en ook de VVD, mits er ruimte is om elkaar tegemoet te komen.
Daarnaast wees hij op de kwetsbaarheid van een demissionair kabinet, waar besluiten blijven liggen zolang er geen volwaardige regering is.
Yeşilgöz verbaasd over de rolverdeling
VVD-leider Dilan Yeşilgöz uitte haar verbazing over het feit dat gesprekken voorlopig vooral tussen D66 en het CDA plaatsvinden. In haar ogen hoort de VVD daar bij, gezien de politieke realiteit.
Als er dan toch met twee partijen wordt gesproken, vond zij een combinatie van D66 met JA21 logischer dan D66 met het CDA. Daarbij stelde zij de vraag of dit een route is richting een overwegend links kabinet.
Die irritatie illustreerde hoe broos de onderlinge verhoudingen zijn, terwijl partijen elkaar nodig hebben voor een meerderheid.
Wilders houdt druk op de ketel
PVV-leider Geert Wilders herhaalde dat zijn partij graag wil meedoen aan een nieuw kabinet. Voor hem is elke serieuze formatie onvolledig zolang anderen de PVV buitensluiten.
Hij verwees naar de verkiezingsuitslag als legitimatie om aan tafel te zitten. En Jettens oproep om verschillen niet groter te maken, gebruikte hij als argument om blokkades tegen zijn partij te laten vallen.
Hoewel dit niet direct voor beweging zorgde, was zijn boodschap luid en duidelijk: de PVV claimt blijvend een plek in de formatie.
Klaver ziet kans op nieuwe cultuur
Jesse Klaver sprak namens GroenLinks-PvdA over samenwerking als sleutelwoord. Volgens hem heeft de kiezer gevraagd om partijen die de inhoud centraal zetten, niet de onderlinge blokkades.
De winst voor middenpartijen zoals D66 en het CDA ziet hij als signaal voor een andere politieke cultuur. Hij noemde Jetten en Bontenbal als gezichten van een generatie die bereid is om samen te werken zonder verschillen uit te vergroten.
Dat geluid past in de wens om met meerdere partijen om de tafel te gaan, maar botst met terughoudendheid bij anderen.
Eerdmans: rechts aan de zijlijn
JA21-voorman Joost Eerdmans was scherp in zijn oordeel over de verkenning. Hij vindt dat rechtse partijen bewust buiten de gesprekken zijn gehouden.
Dat D66 en het CDA als duo doorgaan, ziet hij als een stap richting een middenkoers waar rechts weinig invloed heeft. Volgens hem moet ook de rechtse kiezer serieus worden meegenomen in de formatie.
Als andere partijen toch al als mogelijke partners worden genoemd, dan moeten zij wat hem betreft vanaf het begin aanschuiven.
Snelheid gewenst, maar verdeeldheid regeert
Bijna iedereen zegt: het moet sneller. In de praktijk schuurt het op cruciale breuklijnen.
D66 wil GroenLinks-PvdA erbij, de VVD niet. De PVV wil meedoen, maar meerdere partijen houden de deur dicht.
JA21 voelt zich buitengesloten, terwijl het CDA probeert bruggen te bouwen. Zo wil iedereen vooruit, maar is inleveren het lastige woord.
Wat betekent dit voor jou als volger
Misschien denk je: en nu? Een demissionaire situatie betekent dat grote besluiten soms wachten op een nieuw kabinet.
Dat is precies waarom de roep om tempo zo sterk klinkt. De komende weken gaan D66 en het CDA inhoudelijk verkennen.
Lukt het om een basis te leggen, dan kunnen andere partijen aanhaken en wordt de puzzel legbaar. Valt het stil, dan wordt ”de formatie dreigt te mislukken” niet alleen een kop, maar een risico dat politiek en samenleving voelen.
Quote van de dag
”Stap over je eigen schaduw heen” klonk vaak, maar wie zet daadwerkelijk die stap? De vraag blijft hangen als een belletje dat niemand wil beantwoorden.
Het debat leverde stevige woorden op, maar geen onwrikbare oplossing. De druk is hoog, het speelveld smal en de tijd tikt.
Wie kan de impasse doorbreken
– Een brede bereidheid om blokkades te herzien, ook als dat politiek ongemakkelijk is.
– Een inhoudelijk akkoord tussen D66 en het CDA dat aantrekkelijk genoeg is voor partners om aan te schuiven.
– Een duidelijke keuze van partijen of zij het landsbelang boven tactische winst zetten.
Wat je de komende weken kunt verwachten
1. Gesprekken tussen D66 en het CDA over hoofdlijnen en prioriteiten.
2. Signalen van partijen of zij bereid zijn om over hun eigen schaduw heen te stappen.
3. Nieuwe frictie over wie er wanneer bij de tafel aanschuift, en onder welke voorwaarden.
FAQ
Wat betekent ”de formatie dreigt te mislukken” voor de snelheid van besluiten?
Het geeft aan dat partijen waarschuwen voor vertraging zolang blokkades blijven bestaan. Daardoor kunnen belangrijke besluiten blijven liggen totdat er een volwaardig kabinet is.
Waarom spreken D66 en het CDA nu met elkaar?
Verkenner Wouter Koolmees heeft hen gevraagd om de komende drie weken inhoudelijk te verkennen. Dat moet helpen om een basis te leggen waar andere partijen mogelijk later op kunnen aansluiten.
Waarom is samenwerking met GroenLinks-PvdA zo gevoelig?
D66 ziet samenwerken met GroenLinks-PvdA zitten, maar de VVD wijst een kabinet met die combinatie af. Dat verschil maakt het bouwen van een meerderheid complex.
Waarom voelt JA21 zich buitengesloten?
Volgens Joost Eerdmans houdt de verkenner rechtse partijen te veel buiten de gesprekken. Hij vindt dat als er toch over toekomstige partners wordt gesproken, zij vanaf het begin moeten aanschuiven.
Wil de PVV deelnemen aan een kabinet?
Ja, Geert Wilders benadrukte opnieuw dat de PVV graag meedoet. Hij stelt dat er pas echt serieus gepraat kan worden als blokkades tegen zijn partij verdwijnen.
Bron: TrendyVandaag
