In Den Haag draait de molen op volle toeren, maar de uitkomst voelt steeds verder weg: ”formatie in gevaar” is het motto dat boven elke gesprekstafel hangt. De vraag waar het om draait: wie schuift aan, wie stapt op, en hoeveel ruimte is er om elkaar te vinden zonder het eigen verhaal te verliezen. In deze blog lees je waar de breuklijnen lopen, wie de sleutel in handen heeft en waarom de cijfers dwingender zijn dan de speeches.
Centrumrechts als uitgangspunt
De VVD houdt vast aan een coalitie die rechts van het midden koers zet. Dilan Yeşilgöz noemt een combinatie met VVD, D66, CDA en JA21 als voorkeursroute.
Maar er is een hobbel die niet weg te poetsen is: samen blijven die partijen steken op 75 zetels. Eén zetel te weinig voor een meerderheid is een klein verschil op papier, maar politiek gezien een ravijn.
Die krapte maakt de formatie kwetsbaar voor elke tegenwind. Elk dossier wordt dan een rekenexercitie én een vertrouwenstest.
Yeşilgöz hamert ondertussen op inhoud boven poppetjes en weigert uit te wijken naar het linkse blok. Dat is een duidelijke boodschap naar haar achterban, maar het beperkt de speelruimte aan de formatietafel.
Klaver naast de deurmat
Jesse Klaver staat klaar om mee te praten, maar krijgt de deur niet open. De VVD-leider wil geen samenwerking met GroenLinks-PvdA, ook niet nu Klaver het stokje heeft overgenomen.
Dat komt volgens Yeşilgöz niet door de naam op het visitekaartje, maar door de koers op migratie, begroting en klimaat. De afstand op deze dossiers is volgens haar simpelweg te groot.
Klaver houdt het toonregister rustig en benadrukt dat meedoen ook kan via oppositie of medewerking per onderwerp. Dat klinkt als een open hand, maar zonder afspraak op papier verandert er niets aan de blokkade.
Zijn sneer dat er ‘blokkade na blokkade’ wordt opgeworpen, laat het verschil in stijl zien: hij zet in op dialoog, Yeşilgöz op afbakening.
De rekensom blijft knellen
Met 75 zetels is een centrumrechtse meerderheid onhaalbaar zonder extra partij. Dat is geen politiek statement, maar pure wiskunde.
Yeşilgöz wijst erop dat stabiliteit meer is dan plusjes en minnetjes. In haar woorden: een kabinet staat steviger als de inhoud klopt en men niet bij elke maatregel in de clinch schiet.
Toch schuift daarmee een minderheidskabinet in beeld. Dat zou betekenen: per dossier steun zoeken, draagvlak bouwen en accepteren dat het soms piept en kraakt.
Zo’n opzet vraagt om lenigheid in de Kamer en veel discipline in het kabinet. Wie denkt dat dit geruisloos gaat, heeft de Nederlandse politiek niet vaak op standje realiteit gezien.
D66 en CDA als spil
In het midden staan D66 en het CDA, elk met eigen accenten. Rob Jetten wordt genoemd als mogelijke premier binnen een centrumformat, maar daar horen stevige afspraken bij.
D66 focust op klimaat, onderwijs en gelijke kansen. De VVD legt de nadruk op migratie, veiligheid en strak financieel beleid.
Het CDA heeft traditie in bruggen bouwen en kan de weegschaal doen kantelen. JA21 wil wel aansluiten, maar niet voor een handtekening zonder inhoudelijke invloed.
Wie hier het juiste evenwicht vindt, kan de boel los trekken. Wie te hard duwt, ziet zo weer een tandem kantelen.
Geschiedenis die terugkomt
Als je 2017 nog herinnert, voelt het huidige steekspel vertrouwd. Ook toen zaten VVD, D66 en Klaver aan tafel, en liepen de gesprekken stuk op asiel.
Dat patroon lijkt terug te keren, met dezelfde frictie tussen idealen en uitvoerbaarheid. Alleen de tijdsdruk is nu groter, met een samenleving die ongeduldiger is geworden.
Bedrijven en burgers vragen om duidelijkheid in plaats van eindeloos onderhandelen. De formatie is daarmee niet alleen een politieke puzzel, maar een stresstest voor vertrouwen in het bestuur.
Elke week zonder oplossing vergroot de honger naar een kabinet dat wél levert.
Yeşilgöz en eerdere wending
Yeşilgöz staat bekend om haar stevige lijn, maar liet eerder al zien dat ze kan bewegen. Tijdens een vorige formatie zei ze eerst nee, om later alsnog verantwoordelijkheid te nemen.
Die draai leidde tot het kabinet-Schoof. Het precedent voedt de vraag of ze opnieuw zal schuiven als de druk toeneemt.
Voorlopig kiest ze voor volhouden: geen samenwerking met GroenLinks-PvdA. Dat standpunt maakt de formatie overzichtelijk voor haar kiezers, maar compliceert het rekenwerk.
De spanning zit ‘m in de vraag of principes en pragmatisme nog een midden vinden.
Koolmees en de puzzel
Verkenner Wouter Koolmees moet beoordelen of er een brug te slaan is tussen inhoud en getallen. Hij kijkt naar meerderheden, minderheden of een gedoogvariant.
Daarbij speelt niet alleen beleid, maar ook de relatie tussen de hoofdrolspelers. Wie vertrouwt wie genoeg om de komende jaren schouder aan schouder te staan?
Een tussenrapport moet richting geven: is centrumrechts nog levensvatbaar, of moet het breder? Zijn er combinaties die zowel politiek als cijfermatig standhouden?
De marge is klein, de verwachtingen hoog en de klok tikt door.
Media als speelveld
De formatie wordt niet alleen in stille kamers gespeeld. Televisie en sociale media zijn deel van het toneel geworden.
Opvallend was de verontschuldiging van Johan Derksen in Vandaag Inside aan Yeşilgöz, na eerdere kritiek. Zo’n moment illustreert hoe beeldvorming politieke bandbreedte kan vergroten of verkleinen.
Politici weten: één fragment kan meer gewicht hebben dan een stapel notulen. Yeşilgöz kiest zichtbaar voor consistentie richting haar achterban, ook als dat kansen elders verkleint.
De les is simpel: inhoud en imago lopen in deze fase niet naast elkaar, maar door elkaar.
Wat de komende weken brengen
Het land kijkt mee terwijl de lijnen worden uitgezet. Yeşilgöz mikt op een herkenbare centrumrechtse koers, Klaver biedt samenwerking in verschillende vormen, en Jetten probeert de brug te leggen.
Ondertussen groeit de druk buiten het Binnenhof: er is behoefte aan duidelijkheid en beleid dat uitvoerbaar is. Zonder extra partner blijft een minderheidskabinet het meest realistische scenario.
Maar ook dan moeten afspraken scherp zijn en de agenda strak. De echte test is nabij: blijft de blokkade staan, of wint het pragmatisme opnieuw terrein?
Kernpunten die je in de gaten wilt houden
- Houd de zeteltelling van 75 scherp in gedachten, want elk gesprek draait uiteindelijk om die ene ontbrekende stem.
- Let op de eisen van D66, CDA en JA21; hier zit het scharnierpunt voor centrumrechts.
- Signalen van beweging bij Yeşilgöz of Klaver kunnen de deur openzetten naar een minder voor de hand liggende route.
”Stabiliteit is geen optelsom,” zei Yeşilgöz. Een mooie zin, maar de Kameragenda rekent onverbiddelijk door. Het politieke schaakspel is nog lang niet uitgespeeld, en de volgende zet bepaalt of ”formatie in gevaar” een waarschuwing blijft of werkelijkheid wordt.
FAQ
Wat betekent ’formatie in gevaar’ in deze context?
Het verwijst naar het vastlopen van de onderhandelingen, doordat partijen inhoudelijk botsen en de rekensom voor een meerderheid (met 75 zetels aan centrumrechtse kant) niet uitkomt.
Waarom wil de VVD niet samenwerken met GroenLinks-PvdA?
Volgens Dilan Yeşilgöz ligt het niet aan personen, maar aan grote verschillen op migratie, begroting en klimaat, waardoor samenwerking voor de VVD niet haalbaar is.
Is een minderheidskabinet nu het meest waarschijnlijk?
Dat scenario komt dichterbij omdat de gewenste centrumrechtse combinatie op 75 zetels blijft steken en een extra partner ontbreekt.
Welke rol spelen D66, CDA en JA21 in de formatie?
Deze partijen functioneren als scharnier: D66 stelt eisen op klimaat, onderwijs en gelijkheid, het CDA kan balans brengen, en JA21 wil meedoen met echte invloed, niet alleen symboliek.
Wat onderzoekt verkenner Wouter Koolmees precies?
Hij bekijkt welke coalities inhoudelijk en cijfermatig haalbaar zijn, of dat nu een meerderheidskabinet, een minderheidsconstructie of een gedoogvariant is, en hoe persoonlijke verhoudingen daarbij doorwerken.
Bron: Trendy Vandaag
