Zien we ons belastinggeld zomaar in het putje verdwijnen? Hoewel dat misschien wat overdreven klinkt, heeft de Europese Rekenkamer ons onlangs laten weten dat er aanzienlijk veel fouten zijn aangetroffen in de Europese uitgaven. Dit lijkt misschien ver van je bed, maar het raakt ons allemaal. Een foutpercentage van 3,6 procent, wat neerkomt op een duizelingwekkende 247 miljard euro, is schokkend. En hoewel dit beter is dan het eerdere percentage van 5,6 procent, blijft het ruim boven de gewenste grens van 2 procent steken. Laten we samen in deze blog dieper duiken en ontdekken wat er schort aan de manier waarop de EU-gelden worden besteed en waarom we ons hier zorgen over moeten maken.
De complexe wereld van EU-subsidieaanvragen
Je zou denken dat het aanvragen van subsidies een kwestie is van de juiste papieren invullen en klaar is Kees. Maar helaas, de realiteit is vaak complexer. Subsidieontvangers worstelen flink om aan alle EU-eisen en regels te voldoen. En dat is niet zo gek als je bedenkt dat zelfs ervaren instellingen soms de weg kwijtraken in het doolhof van administratie.
Veel organisaties kunnen simpelweg niet voldoen aan de documentatie-eisen, wat onherroepelijk tot fouten leidt. Dit zorgt ervoor dat eerlijke ondernemers in de problemen komen.
Bij sommige fouten kun je je misschien zelfs afvragen of ze wel geheel toevallig zijn. Er zijn opvallende voorbeelden, zoals een huis met zwembad dat in Griekenland dankzij Europese subsidies werd gebouwd. Je gaat toch denken: hoe kan zoiets erdoor glippen?
Het Nederlandse geval van een niet geheel waterdichte arbo-training volgt hetzelfde patroon. Deze gevallen worden gelukkig snel doorgespeeld naar Olaf, het Europese agentschap dat zich bezighoudt met fraudeopsporing, voor verder onderzoek.
Hersteluitgaven: toekomstgericht of probleem in de dop?
Het coronaherstelfonds was bedoeld om de schade van de pandemie te herstellen. Een nobel doel, maar ook hier zijn enkele scheve schaatsen gereden. Tijdens de evaluatie stuitten de controleurs op meerdere problemen, waarvan onderdelen niet aan vooraf opgestelde vereisten voldeden.
Het gaat dan om doelen op uiteenlopende gebieden, variërend van milieudoelstellingen tot juridische benoemingen, zoals die van een rechter in Polen. De vraag rijst of de fouten te wijten zijn aan de haast of de complexiteit van de herstelprojecten.
Het is niet enkel frustrerend, maar ook politiek gevoelig. Je wilt immers dat zo’n belangrijk fonds de doelen vervult waarvoor het in het leven geroepen is. Het rapport van de rekenkamer liet dan ook geen ruimte voor optimisme: ondanks enkele verbeteringen bleef het foutpercentage te hoog.
Tony Murphy, voorzitter van de Europese Rekenkamer, sprak van een “afkeurend oordeel”. En ja, zo’n oordeel heeft op zichzelf geen juridische of financiële sancties, maar het zet wel druk op de ketel om verandering af te dwingen.
Politieke en financiële lessen voor de toekomst
Misschien ken je de uitdrukking “wie niet leert van het verleden, is gedoemd het te herhalen”. Precies hiervoor waarschuwt Murphy de beleidsmakers. Vooral nu de onderhandelingen voor een nieuwe meerjarenbegroting gaande zijn, is het van levensbelang de fouten van vandaag niet door te laten sijpelen naar de plannen voor morgen.
Er is een stijging in de begroting voorspeld, en laten we eerlijk zijn, niemand heeft belang bij een herhaling van het huidige scenario. Het bepalen van strakkere controlemechanismen lijkt dan ook de weg vooruit.
Minder complexiteit en meer transparantie in regelgeving kunnen veel gerommel in de marge al verhelpen. Daarbij is het belangrijk om de regels toegankelijker te maken voor zowel grotere organisaties als kleinere initiatieven. Zoals het cliché zegt: voorkomen is beter dan genezen, en dat gaat hier meer op dan ooit.
Fraudebestrijding en betere naleving als sleutel
De behoefte aan een sterke aanpak van fraude en het verbeteren van de naleving kan niet genoeg worden benadrukt. Met de opkomst van digitale mogelijkheden hoor je wellicht regelmatig geroezemoes over cyberbeveiliging en digitale fraude.
Hier kan de EU haar voordeel mee doen. Toch blijven klassieke vormen van fraude ook een belangrijke rol spelen en het is deze mix die we slimmer moeten benaderen. Het probleem is ook cultureel van aard. Verschillende landen, verschillende regels.
Toch moet je ergens een lijn trekken, en die lijn moet duidelijk zijn voor iedereen die bijdraagt aan het aanvragen en toewijzen van fondsen. Het vergt een systematische aanpak waarbij zowel preventieve maatregelen als meer gerichte controlepraktijken deze wildgroei aan fouten helpen tegengaan.
Debat en verbetering: wat je zelf kunt doen
Misschien vraag je je af: hoe raakt dit mijn dagelijkse koffie? Nou, misschien niet direct, maar jij bent als kiezer en burger wel indirect betrokken bij de financiële gezondheid van de EU. Het Parlement en de Rekenkamer zijn slechts de top van de ijsberg. Jouw stem en mening kunnen het gesprek beïnvloeden.
Wil je een rechtmatige besteding van middelen zien, dan is nu het moment voor engagement. Denk aan hoe je deel kunt nemen aan discussies, of het nu op sociale media is of door je stem uit te brengen. Regelmatige checks and balances in het beleid van de EU zijn iets waar jouw betrokkenheid helpt.
Kleinschalige initiatieven waar je meer begaan mee bent, zoals lokale projecten die EU-financiering ontvangen, zijn aansprekende manieren om je te verdiepen. En als je met vragen zit, schroom niet om deze aan volksvertegenwoordigers te stellen. Engagement is een recht en een krachtig wapen voor verbetering.
FAQ
Wat zijn de grootste fouten bij Europese uitgaven volgens de rekenkamer?
De meest voorkomende problemen ontstaan door complexe subsidieprocedures en ontbrekende documentatie. Tevens zijn overtredingen van aanbestedingsregels een veelvoorkomend euvel.
Hoe problematisch is het hoge foutenpercentage bij EU-uitgaven?
Het foutenpercentage van 3,6 procent is significant hoger dan de door de Europese Rekenkamer nagestreefde maximum van 2 procent, wat wijst op aanzienlijke uitdagingen in budgetbeheer.
Wat gebeurt er met gevallen van fraude bij EU-subsidies?
Deze zaken worden doorgestuurd naar de Europese fraudeopsporingsdienst Olaf, die verder onderzoek verricht en maatregelen neemt waar nodig.
Wat zijn de gevolgen voor lidstaten die niet voldoen aan hersteldoelen?
Hoewel tekortkomingen worden gedocumenteerd, zijn er geen directe sancties. Er wordt echter wel op aangedrongen dat er verbeteringen worden doorgevoerd.
Welke verwachtingen heeft de Rekenkamer voor de meerjarenbegroting van de EU?
Er wordt geadviseerd om serieus werk te maken van het aanpakken van tekortkomingen om het budgetbeheer te verbeteren in de volgende meerjarenbegroting.
Bron: Europese Rekenkamer
